Sir Forgannwg

Fe wnaeth bod yn rhan o’r Ymgyrch Ffermio Llaeth SOS yn 2012 agor fy lly­gaid i’r modd y gall­wch ddy­lan­wadu ar bobl yn y gad­wyn fwyd, a pha mor aml­wg oedd hi fod pobl wir eisi­au gwybod mwy ynglŷn ag o ble y daw eu bwyd. Rwy’n cre­du y dylai pob plen­tyn (a phob oedolyn o ran hyn­ny) gael yr hawl i weld a chael profi­ad o fferm a deall y gwaith, y gofal a’r parch a gymer i redeg un. Ar ôl bod yn gysylltiedig â nifer o ddig­wyd­di­adau ac ymgyr­choedd i gyfleu ein nege­seuon ffermio llaeth, rwy’n gweld y cyfleoedd hyn yn destun mwyn­had a budd mawr – rwyf hyd yn oed yn cael car­diau Nadolig gan rai o’r bobl rwyf wedi cyfar­fod â nhw! Yn fy marn i, ni ddylem fod yn cwyno ynghylch diffyg dealltwriaeth o’n diwydi­ant ymh­lith defny­d­dwyr; dylem fod yn mynd allan yno a gwneud rhy­w­beth yn ei gylch!

FY MHROFI­AD O DDY­DD SUL FFERM AGORED LEAF

Yn 2014 y cyn­hali­ais ein dig­wyd­di­ad cyntaf Dydd Sul Fferm Agored LEAF. I ddechrau, roedd med­dwl am agor y fferm i’r cyhoedd yn frawychus. Ond roedd cymaint o gymorth par­od i’w gael, roedd yn hwb a wnaeth fy annog i fynd amdani. 

Pa gymorth sydd ar gael?

I gych­wyn, cofre­strais ein dig­wyd­di­ad yn www​.farm​sun​day​.org. Yna, mae tre­fn­wyr LEAF (Cysyll­tu Ffermio â’r Amgylchedd) yn anfon cylch­lythyrau sy’n cyn­nig syni­adau wrth bara­toi ar gyfer y diwrn­od. Maent hefyd yn darparu llwyth o adnod­dau rhad ac am ddim – mae’r cyfan yno i chi! Y cyfan sydd raid i chi ei wneud yw dewis yr eit­emau Dydd Sul Fferm Agored LEAF y cred­wch y gall­wch eu defny­d­dio, ac yna’u harchebu – o bosteri i grysau‑t a rhod­dion – yna maent yn cyrraedd yn y post – y cyfan mor hawdd ac yn rhad ac am ddim! Gan ddefnyddio’r llawlyfr a anfon­wyd ataf, aethom ati i ddechrau cynllunio’n dig­wyd­di­ad a dewi­som wneud bwgan­od brain a phla­ti­au natur. Nid oedd y bwgan­od brain wedi costio’r un gein­iog, dim ond pren a hen ddil­lad oedd eu hangen. Nid oedd y pla­ti­au natur wedi cos­tio mwy na £10 am i ni brynu pla­ti­au papur, glud a gwa­hanol ddar­nau crefft i gael lliw. Hefyd, prynom wobrau bach (pen­sil fferm a nodiadur) i’r plant a gwbl­haodd dasg. 

Hefyd, cysyll­tais â’m tîm Iechyd yr Amgylchedd lle­ol i gael cyn­gor ar sut i sicrhau ein bod yn cael ein tre­f­ni­adau iechyd a dio­gel­wch yn iawn ar y diwrn­od. Roed­dent yn wych, a daethant allan ymlaen llaw i weld sut gallen nhw helpu — cynigi­wyd sin­ci­au clu­dad­wy i ni er mwyn i ni allu sicrhau bod cyfleuster­au golchi dwylo ar gael i’n holl ymwelwyr. 

Sut aeth y diwrn­od mewn gwirionedd?

Aeth y diwrn­od yn dda iawn. Caw­som 310 o ymwel­wyr. Yn ogys­tal â’r daith o amgylch y fferm, roedd y gwei­th­gared­dau plât natur a chreu bwgan­od brain yn llwyd­di­ant mawr, ac yn gyfle i’r plant ddefny­d­dio eu dychymyg. Gall­wch weld rhai o’r bwgan­od brain yma! 

Yn ogys­tal â help gan ffrindi­au amry­wiol, Ffermwyr Ifanc, cyd­wei­th­wyr a myfyr­wyr, gwa­hod­dais ein mil­fed­dyg­fa leol i gym­ryd rhan hefyd. Daethant yma a chyn­nal stondin luni­aeth syml, ac roedd gand­dynt eu stondin hyr­wyd­do eu hunain yma hefyd. Roedd yn ddid­dorol gweld, er bod dig­wyd­di­adau Fferm Dydd Sul Agored LEAF yn ddig­wyd­di­adau sy’n rhad ac am ddim i’w myny­chu, bod fy ymwel­wyr yn awyd­dus i roi rhodd o ryw fath. Yn y fan a’r lle, yn ystod ein diwrn­od ni, gosodom fwced elusen i bobl wneud rhod­dion gwirfod­dol os oed­dent yn dymuno – gwei­thiodd hyn yn dda iawn hefyd. Gyda’r holl gymorth ymlaen llaw a help ar y diwrn­od, roedd y dig­wyd­di­ad yn un rhyfed­dol o rad i’w gyn­nal; y gost fwyaf oedd darparu por­taloos a gos­tiodd rhyw £80 i’w llogi. 

Pa adborth gaw­soch chi?

Caw­som adborth cadarn­haol iawn ar y diwrn­od, gyda llaw­er o ymwel­wyr yn dweud y byd­dent yn hof­fi dod yn ôl eto. Mae’n siŵr gen i y daeth y bod­dhad mwyaf i mi bum mis yn ddi­wed­darach pan oed­dwn ar drên i Lundain, a daeth diei­thryn llwyr draw ataf. Roedd ei phlant wedi tyn­nu ei sylw at ​‘ddynes y gwartheg’ ac roedd eisi­au dod a dweud wrtha’i gymaint yr oed­dent i gyd wedi mwyn­hau diwrn­od arben­nig a chofiadwy! 

Mae Dydd Sul Fferm Agored LEAF yn hawdd iawn i’w drefnu, ac yn ddig­wyd­di­ad sy’n rhoi cymaint o fod­dhad i ffermwyr godro gym­ryd rhan ynd­do. Yn ben­dant, mae’n mynd yn bell i gysyll­tu â phobl leol a’u helpu i gael dealltwriaeth o fyd ffermio gwartheg godro, ac o ble y daw eu cyn­hyr­chion llaeth.

TROEDNO­DYN

Mae’r profi­ad yn rhoi cymaint o fod­dhad i Abi ei bod yn cym­ryd rhan yn nig­wyd­di­ad Dydd Sul Fferm Agored LEAF bob blwyd­dyn. Yn 2017, fe wnaeth Abi helpu gyda chy­hoed­dus­r­wydd cened­laethol ac roedd yn wes­t­ai annis­g­wyl i Chris Evans gyfweld â hi yn fyw ar ei raglen Sioe Frecwast ar Radio 2 ychy­dig ddi­wrn­odau cyn dig­wyd­di­ad Dydd Sul Fferm Agored LEAF. Ac nid hyn­ny yw ei hunig wei­th­gar­wch addys­gol cyhoed­dus! Mae wedi bod yn gysylltiedig ag ymgyrch hefyd i fynd â phrofi­adau a nege­seuon ffermio i blant ysgol dina­soedd, gan gyn­nwys ymweli­ad ag ysgol canol dinas yn Llundain a fu’n eit­em ar y newyd­dion cenedlaethol!